اشاره:
یک مجموعه از کنترلرهای اینترفیس که عموما تحت عنوان چیپست شناخته میشوند، دروازه ارتباطی مابین پردازنده و سایر بخشهای سیستم به شمار میآید. چیپستهای سنمتی شامل یک پل شمالی بودند که کنترلر حافظه و اینترفیس کارت گرافیکی را تامین میکرد. پل جنوبی نیز اینترفیسهای کندتر کارت توسعه و کنترلرهای گوناگون تجهیزات جانبی، ذخیرهسازی و ارتباطی را در خود جا داده است. تنها سکوهای عمومی که هنوز از ساختار مذکور استفاده میکنند، مادربردهای مبتنی بر سوکت LGA 775 شرکت اینتل هستند.
AMD اولین شرکتی بود که در سال 2003 کنترلر حافظه را از چیپستهای خود حذف و آن را در داخل خود پردازندههای سوکت LGA 754 تعبیه کرد. اینتل در سال 2008 با اینترفیس LGA 1366 خود از این حرکت پیروی کرد. شرکت اینتل بعدا با انتقال کنترلر اینترفیس گرافیکی اصلی (PCIe 2.0) به داخل پردازنده و سپس عرضه پردازندههای LGA 1156 دو هستهای با یک موتور گرافیکی توکار که در گذشته داخل پل شمالی چیپستهای ارزانقیمت تعبیه میشد، سکوهای LGA 1156 خود را بیش از پیش مجتمع کرد.
گزینههای پل شمالی AMD
چیپستهای سری 700 شرکت AMD گزینههای فراوانی را برای کاربران محصولات گرافیکی مجزا و مجتمع فراهم میکنند. محصولات پل شمالی این شرکت عبارتند از:
790FX: با 42 لینک PCIe 2.0، بهترین گزینه برای بهرهگیری از چند کارت گرافیکی به شمار میآید.
790X: یک نسخه ارزانتر از 790FX با 26 مسیر PCIe 2.0 که از یک کارت گرافیکی واحد با 16 مسیر یا دو کارت گرافیکی با دو مسیر برای هر کارت پشتیبانی میکند.
790GX: یک نسخه از 790X با موتور گرافیکی مجتمع که علاوه بر کارتهای گرافیکی مجزا، از ساختار گرافیکی DirectX 10 توکار و ترکیب کارتهای گرافیکی مجزای AMD با ساختار گرافیکی مجتمع نیز پشتیبانی میکند.
785G: یک نسخه ارتقا یافته از 780G که موتور گرافیک مجتمع آن از DirectX 10.1 و HDMI 1.3 پشتیبانی می:ند.
780G: یک نسخه ارزان قیمت از 790GX که برای پشتیبانی بهتر از نمایشگرهای متعدد، بهطور همزمان از یک کارت گرافیکی AMD و ساختار گرافیکی مجتمع پشتیبانی می کند.
780v: یک نسخه ارزان قیمتتر از 780G که از ویژگیهای گرافیکی کمتری پشتیبانی میکند.
770: یک نسخه از 780G که فاقد موتور گرافیکی مجتمع بوده و از یک کارت گرافیکی واحد در حالا x16 واقعی پشتیبانی میکند. یک کارت گرافیکی ثانویه نیز میتواند با پهنای باند پایینتر و با استفاده از چهار مسیر PCIe x1 چیپست، در سیستم نصب شود.
760G: یک نسخه از 780G با یک موتور گرافیکی مجتمع ضعیفتر که از ساختار گرافیکی توکار و کارتهای گرافیکی مجزا پشتیبانی میکند، اما نه بهطور همزمان.
سایر مدلها مانند 740G، از اتصال سریعتر HyperTransport پردازندههای AM2+ و AM3 پشتیبانی نمیکنند.
گزینههای پل جنوبی AMD
شرکت AMD پل جنوبی سری SB700 خود را پس از عرضه چند مدل مادربرد که از ترکیبی از قطعات جدیدتر و قدیمیتر استفاده میکردند، معرفی کرد. مادربردهای مدرن امروزه تنها از پلهای جنوبی سری SB700 استفاده میکنند:
SB750: گزینه RAID 5 را به مجموعه ویژگیهای SB710 اضافه کرده و در عین حال بهخاطر عملکرد بهتر SATA و USB خود شهرت دارد.
SB710: ویژگی ACC م(Advanced Clock Calibration) و کنترل مجتمع درگاههای I/O موروثی را به ویژگیهای SB700 اضافه کرد. اورکلاک کنندگان از ACC برای بهبود مقیاسپذیری بعضی از پردازندهها (اولین نسل Phenom) و یا فعال کردن هستههایی که در طول فرآیند تولید غیرفعال شدهاند، استفاده میکنند.
SB700: حداکثر از شش درایو SATA با پهنای باند 3 گیگابیت بر ثانیه در حالت موروثی، حالت AHCI و حالتهای RAID 0/1/10 پشتیبانی میکند. دو درایو Ultra ATA با پهنای باند 133 مگابایت بر ثانیه و همچنین 12 ابزار USB 2.0 توسط این پل جنوبی پشتیبانی میشوند.
چیپپستهای Nvidia برای پردازندههای AMD
Nvidia نیز گزینههای متعددی را برای پشتیبانی از پردازندههای AMD با هر دو نسخه گرافیکهای مجتمع یا کارتهای گرافیکی مجزا ارایه میکند. برای کاربران کارتهای گرافیکی مجزا، استفاده از چیپست Nvidia به منظور بهرهگیری از پیکربندیهای SLI با کارتهای گرافیکی این شرکت الزامی خواهد بود. از سوی دیگر، کاربران ساختارهای گرافیکی مجتمع بیشتر به محصولات جایگزین Onboard این شرکت علاقه نشان میدهند. محصولات پل شمالی Nvidia عبارتند از:
nForce 980a SLI: که در مقایسه با 780a SLI، یک کنترلر شبکه مجتمع ثانویه را با پشتیبانی حافظه DDR3 برای گرافیکهای Onboard اضافه میکند.
nForce 780a SLI: پل nForce 200 را به ویژگیهای 750a SLI اضافه کرده و از دو کارت گرافیکی در حالت x16 واقعی، چهار کارت گرافیکی در حالت x8 یا ترکیبی از حالتهای x16 و x8 مابین سه اسلات PCIe خود پشتیبانی میکند.
nForce 750a SLI: قابلیت SLI برای پشتیبانی از دو کارت گرافیکی مجزا (هر کارت در حالت x8) را در مقایسه با GeForce 8300 اضافه میکند. از آنجایی که 750a SLI یک بازار گرافیکی با قیمت بالاتر را هدف گرفته است، موتور گرافیکی مجتمع آن در اصل برای استفاده به منظور سوییچ خودکار مابین موتور گرافیکی مجتمع و کارت گرافیکی مجزا در نظر گرفته شده است تا صرفهجویی در مصرف انرژی را تامین کند.
nForce 740a SLI: این محصول با حذف موتور گرافیکی مجتمع 750a SLI بهدست آمده است.
nForce 730a: در مقایسه با 740a، فاقد قابلیت پشتیبانی از پیکربندی SLI است.
GeForce 8300 mGPU: یک چیپست تک تراشهای مجتمع که بهطور همزمان از موتور گرافیکی Onboard و یک کارت گرافیکی مجزای GeForce پشتیبانی میکند. طراحی این محصول بهصورتی انجام شده که امکان اضافه کردن یک کارت گرافیکی ارزانقیمت GeForce را فراهم کند تا از طریق عملکرد هماهنگ با موتور گرافیکی مجتمع، عملکرد گرافیکی را بهبود بخشد. چیپست GeForce 8300 در عین حال از سه ابزار یا اسلات توسعه PCIe x1 پشتیبانی میکند، برای کنترلر اترنت مجتمع خود یک مسیر جداگانه دارد و اینترفیسهای لازم را در اختیار 12 ابزار USB 2.0 قرار میدهد.
GeForce 8200 mGPU: نسخهای از GeForce 8300 با عملکرد پایینتر.
GeForce 8100 mGPU: نسخهای از GeForce 8300 با عملکرد پایینتر که توانایی پشتیبانی از عملکرد موازی با یک کارت گرافیکی GeForce مجزا را از دست داده است.
چیپستهای اینتل برای LGA 1156
از آنجایی که تمام توابع پل شمالی در سکوهای مبتنی بر سوکتLGA 1156 به پردازنده منتقل شدهاند، مادربردهای این سکو تنها به یک پل جنوبی مجهز هستند که اینتل نام آن را به PCH تغییر داده است.
P55 Express: به هشت مسیر PCIe 2.0 مجهز است که نصف سرعت استاندارد (2,5 گیگابیت بر ثانیه) را تامین میکند. این کنترلر در عین حال 14 درگاه USB 2.0 و شش درگاه Sata II را نیز فراهم میکند. اینتل امکان تقسیم مسیرهای PCIe برای کنترلرهای PCIe 2.0 پرسرعت تمام پردازندههای LGA 1156 را هنگامی که در کنار P55 Express مورد استفاده قرار میگیرند، تامین کرده است و به همین دلیل هر پردازندهای میتواند از یک کارت گرافیکی واحد با 16 مسیر یا دو کارت گرافیکی با 8 مسیر برای هر یک از آنها پشتیبانی کند. پیکربندیهای CrossFire و SLI از طریق درایورهای گرافیکی توسط این چیپست پشتیبانی میشوند. P55 Express در عین حال از حالتهای RAID 0/1/5/10 پشتیبانی میکند.
Q57 Express: موتور گرافیکی پردازندههای مجهز به ساختار گرافیکی مجتمع مانند Core i3 و Core i5 دو هستهای را فعال میکند، اما قابلیت تقسیم مسیرهای کنترلر PCIe مجتمع پردازنده را از کار میاندازد. فناوری AMT 6.0)Active Management Technology) شرکت اینتل برای سرپرستی آسانتر در محیطهای دفتری بزرگ نیز توسط این چیپست پشتیبانی میشود.
H57 Express: موتور گرافیکی پردازندههای مجهز به ساختار گرافیکی مجتمع مانند Core i3 و Core i5 دو هستهای را فعال میکند، اما قابلیت تقسیم مسیرهای کنترلر PCIe مجتمع پردازنده را از کار میاندازد. پشتیبانی از حالتهای RAID 0/1/5/10 در این چیپست حفظ شدهاند اما از AMT 6.0 پشتیبانی نمیکند.
H55 Express: اکثر ویژگیهای H57 Express را ارایه میکند، اما فاقد قابلیت Onboard RAID است.
چیپستهای اینتل برای LGA 1366
تنها چیپست دسکتاپی که برای پردازندههای LGA 1366 اینتل ارایه شده، X58 Express است. این چیپست به یک لینک QPI فوقالعاده سریع مابین پردازنده و چیپست مجهز است و 36مسیر PCIe 2.0 را با پشتیبانی از دو کارت گرافیکی در حالت x16، چهار کارت گرافیکی در حالت x8 یا ترکیبی از حالتهای x16 و x8 مابین اسلاتهای مختلف تامین میکند. به این ترتیب، یک کارت دیگر نیز میتواند از 4 مسیر PCIe 2.0 باقیمانده چیپست X58 استفاده کند. پل جنوبی ICH10R نیز شش مسیرPCIe 1.1 دیگر را به سکوهای مبتنی بر این چیپست اضافه میکند.
ICH10R که در زمان معرفی X58 Express یک محصول کلاسیک به شمار میآمد، در عین حال از یک مسیر جداگانه برای MAC اترنت گیگابیتی اینتل، 12 درگاه USB 2.0 و شش درگاه SATA II (با قابلیت پیکربندی در حالتهای موروثی، AHCI و RAID 0/1/5/10) پشتیبانی میکند.