شرکت اینتل در ماه جولای امسال و پس از مدتها تأخیر و انتظار، نسل جدید پردازندههای ایتانیوم را عرضه کرد. این پردازنده که اکنون با نام رسمی ایتانیوم2 (و نام رمز Montecito) در معرض فروش قرار گرفته دارای دوهسته پردازشی و 7/1 میلیارد ترانزیستور است. اینتل برخلاف گفتههای قبلی، پردازندههای مبتنی بر معماری ایتانیوم 2 را با سرعتهای کلاکی بین 4/1 تا 6/1 گیگاهرتز عرضه کرده است. برق مصرفی پردازنده جدید بین 76 تا صد وات اعلام شده و به این ترتیب اینتل مدعی است که بهرغم کاهش بیستدرصدی مصرف برق در مقایسه با نمونه تکهستهای ایتانیوم کارایی آن دو برابر شده است. گرچه حتی در صورت صحت این ادعا، موفقیت ایتانیوم 2 در هالهای از ابهام قرار دارد.
از روِیا تا واقعیت
<با معرفی معماری ایتانیوم، که با همکاری HP و اینتل توسعه یافته است، EPIC به واژهای منسوخ بدل میشود. این فلسفه طراحی جدید در آینده جانشین RISC و CISC خواهد شد. این معماری در عین سازگاری کامل با محاسبات 32 بیتی مدخلی به آینده 64 بیتی خواهد بود.>
جملات فوق بخشی از ادعاهای دو شرکت HP و اینتل در سال 2001 و همزمان با معرفی اولین نسل پردازندههای ایتانیوم است. این دو شرکت حتی پا را از این فراتر گذاشته و اعلام کرده بودند که ایتانیوم جایگزین معماری X86 خواهد شد. اتفاقی که هرگز نیفتاد و دو شرکت در تحقق اولین بخش از اهداف خود چنان که انتظار میرفت، موفق نبودهاند.
در واقع در وادی سرورهای رده بالا، پردازندههای خانواده Power شرکت IBM و Ultra Sparc شرکت سان، همچنان رقبایی قابل اعتماد و مقبول محسوب میشوند و توانستهاند بخش عمدهای از بازار این حوزه را به خود اختصاص دهند. در این میان البته تحولات دیگری نیز در این زمینه رخ داد. شرکت HP در سال 2004 اعلام کرد از مشارکت در طراحی و توسعه پردازندههای ایتانیوم منصرف شده است. البته این شرکت بخش تحقیقاتی خود در زمینه ایتانیوم را در اختیار اینتل قرار داد و در عین حال اعلام کرد که همچنان از حامیان این پردازنده خواهد بود.
از سوی دیگر، اضافه کردن کدهای الحاقی به نرمافزارهای 32 بیتیِ توسعه یافته برای معماری X86، به منظور فراهم ساختن امکان اجرای آنها روی پردازندههای 64 بیتی، در تغییر وضعیت ایتانیوم تأثیرگذار بود. عرضه این کدهای الحاقی از سوی EM64T) AMD) نهتنها بخشی از مشکلات مقیاسپذیری X86 را برطرف نمود، بلکه اینتل را نیز بر آن داشت تا با اضافه کردن این ویژگی، از عقب افتادن در رقابت در این زمینه جلوگیری کند. گو اینکه، چنین کاری اساساً میتوانست به پدید آمدن رقیبی بالقوه برای ایتانیوم منتهی شود. این موضوع امروزه نمود بیشتری پیدا کرده است.
برخی از سرورهای رده بالای شرکت سان مایکروسیستمز (سری Galaxy) با بهرهگیری از شانزده پردازنده opteron کارایی بالایی از خود نشان دادهاند. به این ترتیب گرچه پردازندهای چون opteron برای بازاری متفاوت با ایتانیوم در نظر گرفته شده است، AMD با این پردازنده و به کمک شرکتهایی چون سان توانسته است تا حدودی به قلمروی سرورهای رده بالا نیز دستاندازی کند. همین موضوع در مورد اینتل نیز صادق است. پردازندههای Xeon این شرکت به واسطه پیشرفتهای چشمگیر X86 طی سالهای اخیر، به ویژه گسترش طراحی پردازندههای چند هستهای، توانستهاند بخشی از بازار ایتانیوم را از آن خود کنند. چه آنکه سازندگان نرمافزار بدون نیاز به توسعه دوباره نرمافزارها برای یک پلتفرم جدید میتوانند از این پردازندهها بهره ببرند.
دو پارادوکس
نگرانی عمده دیگر درباره ایتانیوم، به کارایی این پردازنده باز میگردد. به رغم به کارگیری یک فلسفه طراحی مدرن (فلسفه طراحی EPIC که سرنام عبارت (Explicity Parallel Instruction Computing) میباشد و در واقع آمیزهای از ویژگیهای معماری RISC و VLIW را به ارث برده است) که دست کم به لحاظ تئوری و در میان محافل آکادمیک بسیار تحسینبرانگیز و آیندهنگرانه به نظر میرسد، این پردازنده نتوانسته است چنان که باید، از نظر کارایی بر رقبای خود فایق آید.
برآورده نشدن این انتظارات بالا از ایتانیوم (انتظاراتی که شاید از ادعاهای اینتل در مورد این پردازنده نشأت گرفته باشد)، چه در مورد اجرای نرمافزارهای توسعهیافته برای X86 روی این پردازنده (از طریق شبیهسازی) و چه در مورد نرمافزارهایی که اختصاصاً برای آن طراحی و ساخته شدهاند، صادق است. در مورد اول، اینتل با تعبیه ترانزیستورهای ویژهای در نسل اول پردازندههای ایتانیوم امکان اجرای نرمافزارهای X86 روی ایتانیوم را فراهم کرده بود، اما نسبت پایین کارایی به قیمت ایتانیوم در مقایسه با پردازندههای Xeon (که علاوه بر اجرای طبیعی نرمافزارهای X86 قیمت پایینتری نسبت به ایتانیوم دارند)، باعث ماندگاری بسیاری از توسعهدهندگان در پلتفرم قدیمی و غالب امروزی، یعنی X86 شده است.
با این وصف، توسعه موازی دو معماری متفاوت از پردازندهها در حوزه سرورها از سوی اینتل، این شرکت را با وضعیتی متناقض روبهرو ساخته است. چنان که به نظر میرسد اینتل خود در جایگزینی ایتانیوم به جای X86 ناتوان یا در خوشبینانهترین حالت مردد است.
در مورد دوم نیز تأخیرهای پیاپی اینتل در ارتقا و عرضه پردازندههای ایتانیوم چنان بوده که شرکتهایی چون IBM به سادگی توانستهاند در بازار پردازندههای رده بالا جولان دهند. ریزمعماری پردازندههای ایتانیوم در طول چهار نسل متوالی تولید (از 180 نانومتر تا 65 نانومتر) تغییر چندانی نکرده است و تولید نمونه دوهستهای آن در زمانی صورت گرفته است که اکنون حتی به کارگیری فناوری تولید پردازندههای چندهستهای به پیسیهای خانگی معمولی هم رسوخ کرده است.
جالب آن که، اینتل در مقام استدلال در این باره به نکته جالبی اشاره میکند. از دیدگاه این شرکت اگر تحولات پیاپی و عملیسازی سریع نوآوریها در دنیای پیسیها امری پسندیده و مرسوم است، این موضوع در دنیای سرورها غیرضروری و حتی دردسرساز است. به زعم این شرکت، دگرگونیهای متوالی سختافزاری، علاوه بر افزایش مشکلات در حوزه سرورها (طراحی مجدد چیپست، بهینهسازیهای نرمافزاری و ...) برخلاف مهمترین خواسته مشتریان این حوزه، یعنی ثبات است.
در عین حال، چه این دیدگاه توجیهی برای ناتوانی اینتل در ارتقای ایتانیوم تلقی شود و چه واقعیتی ملموس و منطقی، نتیجه این امر، نرسیدن به اهدافی است که این شرکت برای این پردازنده در نظر گرفته بود. به هر حال نامشخص بودن نسبی وضعیت پیشرفت این پردازنده و تأخیرهای چند باره در عرضه مدلهای سریعتر و پیشرفتهتر ریسک مهاجرت به این خانواده از پردازندههای اینتل را تا جایی بالا برده است که بسیاری از شرکتها رغبتی به پذیرش یا پشتیبانی از آن ندارند. 1 به عنوان نمونه دو شرکت دل و IBM از سال گذشته پشتیبانی از این پردازندهها را لغو کردند.
آینده ایتانیوم
وضعیت کسب و کار شرکت اینتل طی دو سال اخیر چندان رضایتبخش نبوده است. کاهش محسوس درآمد اینتل از ابتدای سال جاری میلادی این شرکت را بر آن داشته است تا هزاران نفر از کارکنان خود را برکنار کند. این شرکت همچنین حوزههای کاری فاقد سودآوری خود را تعطیل یا واگذار میکند. به عنوان نمونه، اواسط سال جاری واحد طراحی و تولید تراشههای ویژه موبایل و کامپیوترهای جیبی خود یعنی Xscale را به شرکتی به نام Marvell فروخت.
در عین حال واحد طراحی و تولید ایتانیوم همچنان به کار خود ادامه میدهد و به رغم تمام مشکلات موجود، همچنان مورد علاقه اینتل است. در حال حاضر HP بیش از هفتاد درصد بازار سرورهای مبتنی بر ایتانیوم را در اختیار دارد و همین موضوع از نگاه برخی از کارشناسان باعث ایجاد تردید درباره نامیدن ایتانیوم به عنوان یک استاندارد صنعتی شده است.
در عین حال اینتل برای رهایی از وضعیت فعلی به یک خط مشی دقیق و کامل نیاز دارد. این شرکت اقدامات دیگری را نیز به منظور گسترش ایتانیوم در حوزه سرورهای انجام داده است. به عنوان نمونه، اعلام کرده است که در سال 2008 با عرضه چیپستهای یکپارچه سازگار با پردازندههای Xeon و ایتانیوم، پلتفرم مشترکی را در این حوزه معرفی خواهد کرد تا امکان ارتقا به پردازندههای ایتانیوم برای مشتریان Xeon را فراهم کند.
در نهایت باید دید که آیا ایتانیوم نیز به عنوان یکی دیگر از بلندپروازیهای جاهطلبانه اینتل با شکست مواجه خواهد شد یا این شرکت برای اثبات این که این پلتفرم سزاوار نامی الهام گرفته از آن کشتی غول پیکر مغروق، تایتانیک، نیست،2 سیاستهای تازهای دارد.
پینوشت
1- نمونه بارز این موضوع شرکت سیلیکون گرافیکس است. این شرکت اوایل سال جاری اعلام ورشکستگی کرد. سیلیکون گرافیکس تأخیرهای متوالی در عرضه ایتانیوم، پردازندهای که ستون اصلی پلتفرمهای ویژه گرافیک و جلوههای تصویری این شرکت محسوب میشد، را یکی از دلایل عمده ورشکستگی نامیده بود.
2 - اولین بار اسکات مک نلی مدیر اجرایی پیشین شرکت سان، لقب <ایتانیک> را به پردازندههای ایتانیوم شرکت اینتل داده بود؛ لقبی که به شدت مورد استقبال قرار گرفت و به سرعت شایع شد!
سلام دوست عزیزم
سال نو مبارک
انشالله سال خوبی داشته باشی
من اپم و منتظر حضورت عزیزم
آسمانی باشید[گل]
سلام
مرسی علی آقا
به ما هم سر بزن
عید شما هم مبارک
بای